शाळा व आंगणवाडी नूतनीकरण – बाबाजी शेळके यांची कामगिरी

प्रस्तावना : शिक्षण हाच खरा विकास

गावाचा खरा विकास फक्त रस्ते, वीज किंवा पाणीपुरवठ्यावर अवलंबून नसतो;
शिक्षण हाच दीर्घकालीन विकासाचा पाया आहे.
गावातील शाळा आणि आंगणवाड्या ही मुलांची पहिली पायरी असते. पण अनेक ठिकाणी तुटक्या भिंती, गळकी छप्परं, पिण्याच्या पाण्याची सोय नसलेली शाळा, खेळणी नसलेली आंगणवाडी — अशा अडचणी मुलांच्या प्रगतीत अडथळा निर्माण करतात.

ही परिस्थिती बदलणं गरजेचं होतं आणि त्यासाठी बाबाजी शेळके यांनी पुढाकार घेतला.

बाबाजी शेळके यांची दृष्टी

बाबाजी शेळके यांचं ठाम मत आहे की –
“शिक्षणात गुंतवणूक म्हणजे भविष्यातील पिढ्यांमध्ये गुंतवणूक.”

गावातील प्रत्येक मुलाला चांगली शाळा, स्वच्छ वर्गखोल्या, सुरक्षित इमारत आणि खेळण्यासाठी मोकळं मैदान मिळावं या उद्देशाने त्यांनी शाळा व आंगणवाडी नूतनीकरणाची मोहीम हाती घेतली.

नूतनीकरणातील प्रमुख कामं

१) शाळांच्या इमारतींचं दुरुस्ती व रंगकाम

• तुटलेल्या भिंती दुरुस्त करण्यात आल्या.

• गळकी छप्परं बदलण्यात आली.

• संपूर्ण शाळांना नवा रंग व स्वच्छ देखावा मिळाला.

२) नवीन बाकं, टेबलं व पंखे बसवले

• विद्यार्थ्यांना बसायला सोयिस्कर बाकं दिली.

• उन्हाळ्यात शिक्षण थांबू नये म्हणून पंखे बसवले.

३) आंगणवाडीचे नूतनीकरण

• मुलांसाठी खेळणी, लहान खुर्च्या व टेबलं उपलब्ध करून दिली.

• आंगणवाडीत भिंतींवर शैक्षणिक चित्रं व रंगीत अक्षरं काढली.

• मुलांच्या आरोग्यासाठी स्वच्छ शौचालय व पिण्याच्या पाण्याची सोय केली.

४) कंपाऊंड व अंगण सुधारणा

• शाळा व आंगणवाड्यांना सुरक्षित भिंत उभारण्यात आली.

• मुलांना खेळण्यासाठी स्वच्छ आणि मोकळं अंगण तयार केलं.

५) पुस्तकालय व डिजिटल क्लासरूम

• काही शाळांमध्ये लहान पुस्तकालय उभारलं.

• डिजिटल शिक्षणासाठी प्रोजेक्टर आणि स्मार्ट क्लासची सोय केली.

मुलांच्या जीवनात झालेला बदल

• मुलांना आता अभ्यासासाठी स्वच्छ व सुरक्षित वातावरण मिळालं.

• आंगणवाडीतील लहान मुलांना खेळणी व रंगीत वातावरणामुळे शिक्षणाची आवड निर्माण झाली.

• नियमित शाळेत जाणाऱ्यांची संख्या वाढली.

• अभ्यासात एकाग्रता वाढली कारण आता वर्गखोल्या उजळ, हवेशीर आणि सोयीस्कर आहेत.

पालकांचा अनुभव

• एका आईचं मत : “पूर्वी मुलं शाळेत जायला नाखूष असायची, आता नवी शाळा झाल्यामुळे मुलं आनंदाने शाळेत जातात.”

• एका वडिलांचं मत : “आमच्या गावातल्या शाळा शहरातील शाळांपेक्षा कमी नाहीत, हे आम्हाला अभिमानानं सांगता येतं.”

शिक्षकांचा अनुभव

• शिक्षकांना आता मुलांना शिकवताना सोपं जातं.

• डिजिटल साधनांचा वापर करून नवीन पद्धतीनं शिकवणं शक्य झालं आहे.

• शाळा व आंगणवाडीमध्ये मुलांच्या उपस्थितीत वाढ झाली आहे.

सामाजिक परिणाम

• गावातील पालकांमध्ये शिक्षणाबद्दल जागरूकता वाढली.

• आंगणवाडीमुळे महिलांना मुलं सुरक्षित ठेवण्याची सोय मिळाली, ज्यामुळे त्या कामावर जाऊ शकतात.

• शाळा व आंगणवाडी हे गावातील सांस्कृतिक केंद्र बनले.

आर्थिक परिणाम

• चांगल्या शाळेमुळे गावातील लोकांना मुलांना शहरात पाठवावं लागत नाही, त्यामुळे खर्च कमी झाला.

• महिलांना मुलं आंगणवाडीत ठेवून शेती, व्यवसाय किंवा बचतगटाचं काम करता येतं.

भविष्यातील नियोजन

बाबाजी शेळके यांचा पुढचा उद्देश –

• सर्व शाळा १००% डिजिटल बनवणं.

• आंगणवाड्यांमध्ये पोषण आहार अधिक गुणवत्तापूर्ण करणं.

• प्रत्येक शाळेला खेळाचं मैदान व संगणक शिक्षणाची सुविधा उपलब्ध करून देणं.

निष्कर्ष

शाळा व आंगणवाडी नूतनीकरण ही बाबाजी शेळके यांच्या कामगिरीतील एक भक्कम पायरी आहे.
“मुलं शिकली तरच गाव प्रगत होईल” या विचाराने त्यांनी केवळ इमारती दुरुस्त केल्या नाहीत, तर गावाच्या भविष्यासाठी एक मजबूत पाया घातला आहे.

आज गावकरी आत्मविश्वासाने म्हणतात –
“आमच्या गावातली शाळा म्हणजे ज्ञानाचं मंदिर, आणि हे शक्य झालं ते बाबाजी शेळके यांच्या प्रयत्नामुळे.”